Gość (5.172.*.*)
Psychologia jako nauka badająca ludzkie zachowanie i procesy myślowe, często sięgała po eksperymenty, które miały na celu zrozumienie skomplikowanych mechanizmów rządzących naszym umysłem. W historii tej dziedziny znajdziemy wiele eksperymentów, które wzbudziły kontrowersje ze względu na swoje metody, wyniki lub etyczne implikacje. Oto kilka z nich:
Eksperyment Milgrama (1961)
Stanley Milgram, psycholog z Yale University, przeprowadził eksperyment, który miał zbadać posłuszeństwo wobec autorytetów. Uczestnicy byli przekonani, że biorą udział w badaniu dotyczących pamięci i uczenia się. Mieli za zadanie podawać elektryczne wstrząsy (które w rzeczywistości były fałszywe) innym uczestnikom (aktorom) za błędne odpowiedzi. Wyniki pokazały, że wiele osób było skłonnych podawać silne wstrząsy, gdy byli do tego namawiani przez autorytet. Eksperyment wywołał kontrowersje z powodu stresu, jaki wywoływał u uczestników i kwestii moralnych związanych z manipulacją.
Eksperyment więzienny Stanforda (1971)
Przeprowadzony przez Philipa Zimbardo, eksperyment ten badał wpływ przypisanych ról na zachowanie. Uczestnicy zostali podzieleni na "więźniów" i "strażników" w symulowanym więzieniu. W krótkim czasie "strażnicy" zaczęli wykazywać sadystyczne zachowania, a "więźniowie" doświadczali stresu i załamań nerwowych. Eksperyment został przerwany po sześciu dniach z powodu jego destrukcyjnych skutków. Krytykowano go za brak odpowiednich zabezpieczeń i etyczne wątpliwości związane z narażeniem uczestników na traumę.
Eksperyment "Małego Alberta" (1920)
John B. Watson, jeden z pionierów behawioryzmu, przeprowadził eksperyment z udziałem 9-miesięcznego chłopca, znanego jako "Mały Albert". Watson i jego asystentka Rosalie Rayner chcieli zademonstrować, że można wywołać reakcję strachu na neutralny bodziec poprzez klasyczne warunkowanie. Mały Albert został nauczony bać się białego szczura, poprzez parowanie jego widoku z głośnym, strasznym dźwiękiem. Eksperyment był krytykowany za brak etyki, ponieważ wywoływał u dziecka długotrwały strach i nie podjęto prób odwrócenia tego efektu.
Eksperyment Ascha nad konformizmem (1951)
Solomon Asch przeprowadził serię eksperymentów, które badały, w jaki sposób presja grupy wpływa na jednostkowe decyzje. Uczestnicy mieli za zadanie ocenić długość linii na kartkach papieru, ale byli otoczeni przez aktorów, którzy celowo podawali błędne odpowiedzi. Wielu uczestników dostosowało swoje odpowiedzi do większości, mimo że była ona oczywiście błędna. Eksperymenty te były mniej kontrowersyjne niż inne, ale podkreślały, jak silny może być wpływ społeczny na nasze decyzje.
Eksperyment nad bezradnością wyuczoną przez Seligmana (1967)
Martin Seligman badał zjawisko bezradności wyuczonej, które polega na tym, że jednostka, po doświadczeniu nieuniknionych negatywnych bodźców, uczy się, że nie ma wpływu na sytuację i przestaje podejmować działania, nawet gdy sytuacja się zmienia. Eksperymenty te były krytykowane za stosowanie wstrząsów elektrycznych na zwierzętach, co rodziło pytania o etykę w badaniach nad cierpieniem.
Każdy z tych eksperymentów wniósł istotne informacje do zrozumienia ludzkiego zachowania, ale jednocześnie podkreślił konieczność przestrzegania zasad etycznych w badaniach naukowych. Współczesna psychologia kładzie duży nacisk na ochronę uczestników badań i przestrzeganie surowych standardów etycznych, aby uniknąć powtórzenia błędów z przeszłości.