Darmowa aktualizacja z Windows 10 do Windows 11, choć z pozoru była gestem w stronę użytkowników, błyskawicznie stała się jednym z najbardziej kontrowersyjnych tematów w świecie technologii. Kontrowersje te narastały i osiągnęły swój szczyt w dwóch kluczowych momentach: w momencie ogłoszenia wymagań sprzętowych w czerwcu 2021 roku oraz podczas samej premiery systemu 5 października 2021 roku, a także później, gdy Microsoft zaczął sugerować, że oferta jest "ograniczona czasowo".

Kiedy wybuchły kontrowersje?

Oficjalna premiera systemu Windows 11 i rozpoczęcie procesu darmowej aktualizacji nastąpiły 5 października 2021 roku . Jednak pierwsze, poważne tarcia z użytkownikami rozpoczęły się już wcześniej, w czerwcu 2021 roku, kiedy Microsoft ujawnił minimalne wymagania sprzętowe dla nowego systemu.

W przeciwieństwie do przejścia z Windows 7/8 na Windows 10, gdzie wymagania były bardzo łagodne, w przypadku "Jedenastki" Microsoft postawił na restrykcyjność. To właśnie te wymagania stały się głównym zarzewiem konfliktu i źródłem frustracji dla milionów posiadaczy w pełni sprawnych komputerów.

Dlaczego darmowa aktualizacja wzbudziła kontrowersje?

Kontrowersje wokół darmowej aktualizacji można sprowadzić do trzech głównych, powiązanych ze sobą punktów.

1. Drakońskie wymagania sprzętowe: Wymóg TPM 2.0 i nowoczesnego procesora

Największą falę oburzenia wywołał wymóg posiadania modułu Trusted Platform Module (TPM) w wersji 2.0 oraz procesora, który jest stosunkowo nowy (oficjalnie Intel Core ósmej generacji lub nowszy, albo AMD Ryzen oparty na architekturze Zen+ lub nowszy) .

• Wymóg TPM 2.0: Moduł TPM 2.0 to układ kryptograficzny, który znacząco zwiększa bezpieczeństwo systemu. Choć technologia ta była dostępna na płytach głównych i w laptopach od lat, często była domyślnie wyłączona w BIOS/UEFI lub po prostu nieobecna w starszych komputerach . W efekcie, wiele komputerów, które doskonale radziły sobie z Windows 10, zostało nagle uznanych za "niekompatybilne" z nowym systemem. Użytkownicy, których sprzęt miał zaledwie kilka lat, czuli się zmuszeni do wymiany płyty głównej lub całego komputera, aby skorzystać z darmowej aktualizacji .
• Ograniczenie procesorów: Wprowadzenie ograniczenia do nowszych generacji procesorów (np. Intel 8. generacji) wykluczyło z oficjalnej ścieżki aktualizacji ogromną liczbę wydajnych maszyn, co było postrzegane jako sztuczne postarzanie sprzętu i próba wymuszenia zakupu nowych urządzeń .

Microsoft tłumaczył te restrykcje chęcią zapewnienia lepszej stabilności i, przede wszystkim, wyższego poziomu bezpieczeństwa . Jednak dla wielu użytkowników, którzy mieli w pełni sprawny sprzęt, darmowa aktualizacja stała się jedynie irytującym komunikatem o niezgodności.

2. Narzędzie PC Health Check i niejasne komunikaty

W celu ułatwienia użytkownikom sprawdzenia kompatybilności, Microsoft udostępnił narzędzie PC Health Check. Początkowo było ono krytykowane za to, że podawało jedynie ogólnikową informację o braku możliwości aktualizacji, bez jasnego wskazania, który konkretnie element sprzętu nie spełnia wymagań (np. "Brak TPM 2.0" lub "Nieobsługiwany procesor"). To wzbudziło dodatkową frustrację i zmusiło użytkowników do samodzielnego dociekania, co jest przyczyną problemu.

3. "Ograniczony czas" darmowej aktualizacji

Kolejnym punktem spornym stała się komunikacja Microsoftu dotycząca czasu trwania oferty. Choć darmowa aktualizacja z Windows 10 do Windows 11 jest nadal dostępna, Microsoft w pewnym momencie zaczął sugerować, że jest to oferta "tylko przez ograniczony czas" .

Ta taktyka marketingowa była już znana z czasów premiery Windows 10, gdzie również sugerowano, że darmowe przejście będzie możliwe tylko przez rok, a w rzeczywistości opcja ta była dostępna przez wiele lat. W przypadku Windows 11, sugestia "ograniczonego czasu" była postrzegana przez część społeczności jako próba wywołania presji i szybkiego przejścia na nowy system, zanim Microsoft ewentualnie zablokuje tę ścieżkę . W styczniu 2025 roku Microsoft usunął wpis sugerujący, że darmowy upgrade jest dostępny „tylko przez ograniczony czas”, przyznając, że wprowadzał on w błąd .

Podsumowanie kontrowersji

Darmowa aktualizacja z Windows 10 do Windows 11 wzbudziła kontrowersje głównie dlatego, że:

1. Wykluczyła miliony komputerów z oficjalnej ścieżki aktualizacji z powodu restrykcyjnych, głównie bezpieczeństwa, wymagań (TPM 2.0, nowsze procesory), co było postrzegane jako nieuzasadnione postarzanie sprzętu.
2. Wymusiła na użytkownikach (przynajmniej teoretycznie) zakup nowego sprzętu lub zastosowanie nieoficjalnych metod instalacji, które niosły ze sobą ryzyko braku przyszłych aktualizacji bezpieczeństwa .
3. Wprowadziła niejasności co do rzeczywistego czasu trwania darmowej oferty, choć doświadczenia z Windows 10 sugerowały, że będzie ona dostępna przez dłuższy czas.

Mimo tych kontrowersji, Microsoft ostatecznie złagodził nieco swoje stanowisko, pozwalając na instalację Windows 11 na niekompatybilnym sprzęcie (choć z ostrzeżeniem o braku wsparcia i ryzyku braku aktualizacji) . Jednak pierwotne, surowe wymagania i związane z nimi zamieszanie na długo pozostaną symbolem premiery Windows 11.