Dlaczego wieczorami i w nocy, mimo wzrostu temperatury ciała, odczuwamy zimno?

termoregulacja rytm dobowy Wazodylatacja

rytm dobowy temperatury Obniżanie temperatury ciała Termoregulacja nocny spadek

Gość (37.30.*.*)

2 dni temu

Odpowiedź:

Pytanie o odczuwanie zimna wieczorami i w nocy, mimo subiektywnego wrażenia, że temperatura ciała wzrasta, dotyka jednego z najbardziej fascynujących aspektów naszej fizjologii: rytmiki okołodobowej i skomplikowanego procesu termoregulacji. W rzeczywistości, klucz do zrozumienia tego zjawiska leży w subtelnym błędzie w założeniu: wewnętrzna, głęboka temperatura ciała wcale nie wzrasta, lecz – wręcz przeciwnie – zaczyna się obniżać.

Rytm dobowy temperatury: Kiedy naprawdę jest najcieplej?

Ludzki organizm jest istotą stałocieplną, co oznacza, że dąży do utrzymania stałej temperatury wewnętrznej (tzw. temperatury głębokiej) w wąskim zakresie, niezależnie od warunków zewnętrznych. Centrum dowodzenia tym procesem znajduje się w podwzgórzu w mózgu.

Jednak ta stałość nie jest absolutna. Temperatura głęboka ciała podlega naturalnym, dobowym wahaniom, które mogą wynosić nawet do 1°C.

Maksimum ciepła: Najwyższą temperaturę głęboką ciała odnotowujemy zazwyczaj w godzinach popołudniowych, między 15:00 a 17:00.
Spadek i minimum: Od tego momentu, w miarę zbliżania się wieczoru i nocy, temperatura zaczyna stopniowo spadać, osiągając swoje minimum wczesnym rankiem, między 3:00 a 5:00.

Ten spadek temperatury jest naturalnym elementem przygotowania organizmu do snu i odpoczynku.

Paradoks ciepłej skóry i uczucia zimna: Rola rozszerzenia naczyń

Skoro temperatura głęboka spada, to dlaczego w ogóle pojawia się wrażenie, że jest nam zimno? Odpowiedź tkwi w mechanizmie, który ma na celu to obniżenie temperatury: rozproszenie ciepła.

Mechanizm wazodylatacji obwodowej

Aby obniżyć temperaturę wewnątrz ciała, organizm musi pozbyć się nadmiaru ciepła. Robi to, zwiększając przepływ krwi do powierzchni skóry, zwłaszcza w kończynach (dłoniach i stopach).

Rozszerzenie naczyń (wazodylatacja): Naczynia krwionośne w skórze rozszerzają się. To zwiększa przepływ ciepłej krwi z wnętrza ciała do jego powierzchni.
Oddawanie ciepła: Ciepła krew na powierzchni skóry oddaje energię cieplną do chłodniejszego otoczenia (powietrza, pościeli). Proces ten nazywa się utratą ciepła przez skórę.

Subiektywne odczucie chłodu

I tu pojawia się paradoks: chociaż skóra staje się cieplejsza (dzięki zwiększonemu ukrwieniu), co jest konieczne do skutecznego oddawania ciepła, to właśnie ten szybki proces utraty ciepła jest interpretowany przez receptory termiczne w skórze jako uczucie chłodu.

Mówiąc prościej, odczucie zimna nie jest spowodowane wzrostem temperatury głębokiej, ale aktywnym działaniem organizmu, który musi obniżyć swoją temperaturę, aby móc zasnąć. Ciało niejako "otwiera zawory", aby wypuścić ciepło, a my odczuwamy to jako chłód na powierzchni.

Melatonina i "punkt nastawczy" termostatu

Kolejnym ważnym elementem jest wpływ melatoniny, czyli hormonu snu. Jej wydzielanie wzrasta wieczorem, sygnalizując organizmowi, że nadszedł czas na spoczynek.

Melatonina, poza regulacją cyklu snu i czuwania, wpływa również na centralny termostat w podwzgórzu, obniżając tzw. punkt nastawczy (set point) temperatury ciała. W efekcie organizm zaczyna traktować niższą temperaturę jako nową normę i aktywnie dąży do jej osiągnięcia poprzez opisane wcześniej mechanizmy rozpraszania ciepła.

Podsumowanie i wskazówki dla lepszego snu

Wieczorne uczucie zimna, zwłaszcza w dłoniach i stopach, jest więc najczęściej zupełnie naturalnym i pożądanym zjawiskiem fizjologicznym, świadczącym o prawidłowym funkcjonowaniu rytmiki okołodobowej. Ciało aktywnie pracuje, aby obniżyć swoją temperaturę głęboką, co jest kluczowe do zainicjowania i utrzymania zdrowego snu.

Wskazówki, jak wykorzystać ten mechanizm:

Ciepłe kąpiele przed snem: Ciepła kąpiel lub prysznic na 1-2 godziny przed snem celowo rozszerza naczynia krwionośne, przyspieszając proces oddawania ciepła po wyjściu z wody. To może pomóc w szybszym zaśnięciu.
Skarpety na noc: Jeśli marzną Ci stopy (co jest naturalne z powodu wazodylatacji), założenie ciepłych skarpet może pomóc w utrzymaniu przyjemnego uczucia ciepła na powierzchni, jednocześnie nie zakłócając procesu obniżania temperatury głębokiej.
Utrzymanie stałej temperatury w sypialni: Optymalna temperatura do snu jest zazwyczaj niższa niż ta, którą preferujemy w ciągu dnia (często zaleca się zakres 18-20°C), ponieważ ułatwia to organizmowi osiągnięcie nocnego minimum temperaturowego.

Jakie masz pytanie?