W świecie wokalistyki, gdzie skala głosu jest równie fascynująca co tajemnicza, istnieją rejestry, które dla większości wokalistów pozostają poza zasięgiem lub są symbolem ekstremalnej kontroli. Mowa o krańcach ludzkiego głosu: rejestrze pulsacyjnym (M0) i rejestrze gwizdkowym (M3). Choć oba stanowią mechanizmy fonacyjne, które wykraczają poza codzienne śpiewanie (rejestr modalny M1 i falset M2), to ich trudność w osiągnięciu i kontroli, a także powszechność, są diametralnie różne.

Rejestr gwizdkowy (M3) – szczyt wokalnej akrobatyki

Odpowiedź na pytanie, który z rejestrów jest trudniejszy do osiągnięcia i kontrolowania, jest jednoznaczna: rejestr gwizdkowy (M3).

Jest to najwyższy mechanizm wokalny, który pozwala na osiągnięcie dźwięków leżących daleko poza typowym zakresem sopranu koloraturowego, rozpoczynając się zazwyczaj od dźwięku C6 (c3 w notacji europejskiej, czyli około 1046,5 Hz) i sięgając nawet do G7.

Dlaczego M3 jest tak trudny?

Trudność opanowania rejestru gwizdkowego wynika bezpośrednio z jego unikalnej fizjologii i ekstremalnych wymagań stawianych krtani:

1. Ekstremalna częstotliwość wibracji: Dźwięki w rejestrze gwizdkowym są generowane przez struny głosowe wibrujące ze wzmożoną częstotliwością, znacznie przekraczającą możliwości rejestru głowowego (falsetu).
2. Częściowa wibracja fałdów głosowych: W przeciwieństwie do rejestru modalnego (M1), gdzie wibruje całe ciało fałdów, lub falsetu (M2), gdzie wibruje głównie ich pokrywa, w M3 drga jedynie bardzo mała, przednia część fałdów głosowych. Aby to osiągnąć, wokalista musi wytworzyć niezwykle precyzyjne i kontrolowane napięcie mięśni krtani, co wymaga lat treningu i wyjątkowych predyspozycji anatomicznych.
3. Ograniczona artykulacja: Osiągnięcie najwyższych dźwięków w rejestrze gwizdkowym zazwyczaj nie pozwala na swobodną, koloraturową artykulację, a jedynie na podtrzymanie wibracji. Próby forsowania artykulacji w tym rejestrze mogą prowadzić do nadmiernego napięcia i zmęczenia gardła, a nawet do uszkodzenia aparatu głosowego.
4. Wysokie ryzyko napięcia: Nadmierne ćwiczenie M3 lub jego niewłaściwe użycie często powoduje napięcie i zmęczenie, co może negatywnie wpływać na głos mówiony i inne rejestry.

Rejestr pulsacyjny (M0) – fundamenty wokalistyki

Rejestr pulsacyjny, znany również jako vocal fry lub pulse register, to mechanizm fonacyjny znajdujący się na przeciwnym krańcu skali, stanowiący najniższy rejestr głosu.

Dlaczego M0 jest bardziej powszechny?

Rejestr pulsacyjny jest znacznie bardziej powszechny i łatwiejszy do osiągnięcia niż M3, ponieważ:

1. Luźna fonacja: M0 charakteryzuje się luźną fonacją i grubym kontaktem fałdów głosowych. Dźwięk jest generowany przez bardzo wolne, nieregularne wibracje fałdów, co słychać jako chrypiący, pulsujący dźwięk.
2. Naturalna obecność w mowie: Wiele osób, w tym wokalistów i niewokalistów, używa vocal fry naturalnie, zwłaszcza na końcu wypowiedzi, gdy ciśnienie powietrza jest niskie. Jest to mechanizm bazowy, który często występuje spontanicznie, gdy głos schodzi poniżej swojego najniższego, pełnego dźwięku.
3. Łatwość dostępu (podstawowa produkcja): Samo wytworzenie dźwięku M0 jest zazwyczaj proste i nie wymaga specjalistycznego treningu ani ekstremalnego napięcia. Trudność wokalna polega raczej na kontrolowaniu tego rejestru, utrzymaniu stałej wysokości i głośności oraz, co najważniejsze, na płynnym łączeniu go z rejestrem modalnym (M1) w celach artystycznych.

Powszechność wśród wokalistów i wokalistek

Różnica w powszechności tych dwóch rejestrów jest kolosalna:

• Rejestr gwizdkowy (M3) jest rzadki. Posługuje się nim jedynie mała, elitarna grupa wokalistów, głównie wokalistek popowych i R&B, które mają naturalne predyspozycje i opanowały tę technikę do perfekcji, m.in. Mariah Carey, Christina Aguilera czy Ariana Grande.
• Rejestr pulsacyjny (M0) jest powszechny. Jest to mechanizm dostępny dla większości ludzi. W śpiewie bywa używany jako efekt stylistyczny (np. w bluesie, rocku, czy nowoczesnym popie) lub jako narzędzie do rozgrzewki i ćwiczeń wokalnych, pomagające w rozluźnieniu krtani i zrozumieniu mechaniki najniższych dźwięków.

Podsumowując, choć oba rejestry wymagają kontroli i świadomego użycia, to rejestr gwizdkowy (M3) jest bezsprzecznie trudniejszy do osiągnięcia i kontrolowania. Wymaga on rzadkich predyspozycji fizjologicznych i mistrzowskiej precyzji, co czyni go wokalnym Mount Everestem. Rejestr pulsacyjny (M0) jest natomiast powszechnym, bazowym mechanizmem, który dla wielu jest naturalnym elementem ich głosu.