Określenie „Czerwone lato” (ang. Red Summer) odnosi się do serii brutalnych, rasistowskich zamieszek i aktów terroru, które przetoczyły się przez ponad trzy tuziny miast i obszarów wiejskich w Stanach Zjednoczonych latem i wczesną jesienią 1919 roku . Nazwa ta, ukuta przez działacza na rzecz praw obywatelskich Jamesa Weldona Johnsona z NAACP (National Association for the Advancement of Colored People) , symbolizuje krew przelaną w wyniku masowej przemocy skierowanej głównie przeciwko Afroamerykanom .

Wydarzenia te, choć często określane mianem „zamieszek rasowych”, w większości przypadków były atakami białych tłumów na czarną społeczność, stanowiącymi formę białego terroryzmu i pogromów . „Czerwone lato” było punktem kulminacyjnym narastających napięć społecznych i ekonomicznych w powojennej Ameryce, pozostawiając trwały ślad w historii stosunków rasowych w USA.

Przyczyny „Czerwonego lata” 1919 roku

Przyczyny eskalacji przemocy w 1919 roku były złożone i wynikały z splotu czynników ekonomicznych, społecznych i politycznych, które zaostrzyły istniejący od dawna rasizm.

1. Wielka Migracja i konkurencja ekonomiczna

Jednym z najważniejszych czynników była Wielka Migracja (ang. Great Migration), czyli masowy exodus Afroamerykanów z wiejskich obszarów Południa do przemysłowych miast Północy, Środkowego Zachodu i Zachodu . Uciekali oni przed ubóstwem, przemocą, linczami i dyskryminacją wynikającą z praw Jima Crowa .

• Napięcia na rynku pracy: I wojna światowa zintensyfikowała migrację, ponieważ przemysł w miastach północnych potrzebował rąk do pracy . Jednak po zakończeniu wojny nastąpiła demobilizacja milionów żołnierzy, zarówno białych, jak i czarnych, co w połączeniu ze spadkiem koniunktury gospodarczej i inflacją, doprowadziło do ogromnej konkurencji o miejsca pracy i mieszkania . Biali robotnicy, często imigranci europejscy, niechętnie witali czarnych przybyszów, postrzegając ich jako zagrożenie dla swoich stanowisk, zwłaszcza że Afroamerykanie byli niekiedy wykorzystywani jako łamistrajki (tzw. scabs) .
• Kryzys mieszkaniowy: Gwałtowny wzrost czarnej populacji w miastach, takich jak Chicago (wzrost z 44 000 w 1910 r. do ponad 109 000 w 1920 r.), spowodował przeludnienie i zaostrzył napięcia w biedniejszych dzielnicach miejskich .

2. Powrót weteranów i nowa czarna militarność

Tysiące czarnych weteranów powróciło z Europy, gdzie często byli traktowani z większym szacunkiem niż w ojczyźnie, po tym, jak walczyli „o zachowanie demokracji” . Ich służba wojskowa i doświadczenie życia za granicą wzmocniły w nich poczucie godności, dumy i rosnącą gotowość do walki o swoje prawa w obliczu niesprawiedliwości i ucisku . Dla wielu białych Amerykanów, zwłaszcza na Południu, ta nowa „militarność” czarnej społeczności i odmawianie podporządkowania się tradycyjnym normom rasowym były postrzegane jako bezpośrednie zagrożenie dla ustalonego porządku .

3. Strach przed komunizmem (Red Scare)

W następstwie rewolucji rosyjskiej w 1917 roku i narastającej Pierwszej Czerwonej Paniki (ang. First Red Scare) w USA, antybolszewickie nastroje szybko zdominowały scenę polityczną . Wielu urzędników i obywateli, bez dowodów, podejrzewało czarnych robotników i aktywistów o bycie pionkami bolszewików lub anarchistów, co dodatkowo podsycało rasistowską histerię i przemoc .

4. Wzrost aktywności Ku Klux Klanu i lincze

W tym okresie nastąpił powrót Ku Klux Klanu (KKK), białej organizacji terrorystycznej, która ponownie zaczęła zyskiwać na sile . Wzrost aktywności KKK i ciągłe lincze (64 w 1918 r. i 83 w 1919 r.) stanowiły tło dla eskalacji przemocy, utwierdzając białą supremację i zastraszając czarną społeczność .

Skutki „Czerwonego lata”

Konsekwencje „Czerwonego lata” były tragiczne i miały dalekosiężny wpływ na amerykańskie społeczeństwo.

1. Ofiary śmiertelne i zniszczenia

Dokładna liczba ofiar jest trudna do ustalenia z powodu słabej dokumentacji, ale szacuje się, że setki ludzi straciło życie, a tysiące zostało rannych .

• Masakry: Najkrwawszymi incydentami były:
  • Masakra w Elaine, Arkansas: Na obszarach wiejskich Phillips County zginęło od 100 do 240 Afroamerykanów i pięciu białych .
  • Zamieszki w Chicago: Trwały 13 dni, zginęło 38 osób (23 czarnych i 15 białych), 537 zostało rannych, a 1000 czarnych rodzin straciło domy po tym, jak białe tłumy zniszczyły setki domów i firm .
  • Zamieszki w Waszyngtonie, D.C. i Omaha, Nebraska: Były to kolejne miejsca poważnych aktów przemocy .
• Przemoc biała przeciwko czarnej: W większości przypadków przemoc była skierowana przez białe tłumy przeciwko czarnym obywatelom, często bezkarnie .

2. Wzrost samoobrony i aktywizmu

Wydarzenia „Czerwonego lata” nie złamały ducha Afroamerykanów, jak liczyli ich oprawcy . Wręcz przeciwnie, przemoc ta doprowadziła do wzrostu poczucia wspólnego celu, tożsamości i dumy w czarnej społeczności .

• Samoobrona: W wielu miastach, takich jak Chicago i Waszyngton, czarna ludność aktywnie i agresywnie stawiała opór białym tłumom, co było nowym zjawiskiem w tamtych czasach .
• Wzmocnienie ruchu na rzecz praw obywatelskich: Krwawe wydarzenia z 1919 roku stały się istotną podstawą dla przyszłego ruchu na rzecz praw obywatelskich (ang. Civil Rights Movement) . Horror zamieszek wstrząsnął narodem i zmusił do konfrontacji z narastającym konfliktem rasowym .

3. Reakcja polityczna i społeczna

Po zamieszkach, prezydent Woodrow Wilson potępił „białą rasę” jako „agresora” w zamieszkach w Chicago i Waszyngtonie . Podjęto próby promowania harmonii rasowej poprzez organizacje dobrowolne i inicjatywy ustawodawcze w Kongresie . Organizacje takie jak NAACP zyskały na znaczeniu, organizując pokojowe protesty i walcząc o prawa Afroamerykanów na ulicach, w sądach i przy urnach wyborczych .

„Czerwone lato” 1919 roku ujawniło głębokie i brutalne podziały rasowe w Stanach Zjednoczonych, pokazując, że rasizm i przemoc nie były problemem ograniczonym tylko do Południa, ale stanowiły ogólnokrajowe wyzwanie. Był to krwawy, ale kluczowy moment, w którym czarna społeczność USA podjęła walkę o swoją godność i równe prawa.