To pełne głębokiego sensu pytanie, które dotyka sedna różnic między techniką wokalną a autentycznością, a także między tradycją a komercją. Odpowiedź nie jest prosta, ale można z całą pewnością stwierdzić, że piosenkarz sceniczny może śpiewać naturalnie jak muzyk ludowy, ale wymaga to świadomej rezygnacji z konwencjonalnej techniki estradowej i opanowania zupełnie innego, archaicznego stylu wokalnego.

Klucz do zrozumienia tej kwestii leży w rozróżnieniu dwóch światów: techniki wokalnej muzyki rozrywkowej (pop, rock, jazz, musical) oraz tradycyjnego śpiewu ludowego, zwłaszcza wiejskiego, który w Polsce i Europie Wschodniej często określany jest mianem śpiewu białego (lub śpiewokrzyku).

Śpiew biały a technika estradowa: Dwa odmienne światy głosu

Śpiew estradowy, który słyszymy w radiu i na dużych scenach, jest z reguły oparty na technice wokalnej wywodzącej się z tradycji klasycznej (operowej) lub jazzowej, zaadaptowanej do potrzeb mikrofonu i nagłośnienia.

1. Technika estradowa (muzyka rozrywkowa)

• Cel: Maksymalna kontrola, barwa dopasowana do gatunku, projekcja głosu wspomagana mikrofonem.
• Technika: Często wykorzystuje się tzw. belting (mocne, wysokie dźwięki z pełnej klatki piersiowej), głos mieszany (połączenie rejestru piersiowego i głowowego) oraz techniki twangu czy vocal fry dla uzyskania charakterystycznej barwy.
• Rezonans: Zazwyczaj skoncentrowany w jamie ustnej i nosowej, by uzyskać "czyste" i "gładkie" brzmienie, łatwe do obróbki studyjnej.
• Naturalność: Jest to technika wyuczona, mająca na celu optymalizację głosu pod kątem nagłośnienia i ochrony strun głosowych podczas długich tras koncertowych. Brzmienie jest często "gładkie" i "zaokrąglone".

2. Śpiew ludowy (wiejski, śpiew biały)

• Cel: Projekcja głosu na otwartej przestrzeni, autentyczność emocjonalna, budowanie wspólnoty.
• Technika: Śpiew biały to technika naturalna i archaiczna, oparta na otwartym gardle i wykorzystaniu krzyku jako bazy do tworzenia melodii . Jest to tzw. śpiewokrzyk, który wymaga ogromnej siły i wydolności oddechowej, ale jest zupełnie inny niż belting w popie.
• Rezonans: Głos jest otwarty, często brzmi wysoko (zwłaszcza u kobiet w polskiej muzyce nizinnej) , ostry i przenikliwy, co pozwalało na jego niesienie się na duże odległości, np. podczas prac polowych (stąd określenie "nuta polna") .
• Naturalność: Jest to śpiew funkcjonalny, wynikający z tradycji i środowiska . Jego "naturalność" polega na braku formalnej, akademickiej nauki i bezpośrednim związku z emocjami i życiem codziennym.

Dlaczego jest to trudne, ale możliwe?

Piosenkarz estradowy, który przez lata ćwiczył pod kątem mikrofonu i studia nagraniowego, ma wypracowane nawyki wokalne, które są antytetyczne do techniki śpiewu białego.

Bariery, które musi pokonać piosenkarz estradowy:

1. Zmiana rezonansu: Śpiew estradowy dąży do "gładkości", podczas gdy śpiew ludowy (biały) jest celowo szorstki, ostry i otwarty. Wokalista musi przestawić cały aparat głosowy, aby zamiast "chronić" głos, użyć go w sposób, który w konwencjonalnej szkole śpiewu byłby uznany za szkodliwy lub niepoprawny.
2. Brak mikrofonu: Autentyczny śpiew wiejski jest z założenia śpiewem na otwartej przestrzeni, bez nagłośnienia . Osiągnięcie tej samej projekcji i siły głosu wymaga opanowania techniki śpiewokrzyku, której nie nauczy się w typowej szkole muzyki rozrywkowej .
3. Stylistyka i ornamentyka: Muzyka ludowa opiera się na skalach modalnych i pentatonicznych, a także na specyficznej ornamentyce (drobne ozdobniki), które są obce w standardowym popie.

Dowody na to, że jest to możliwe:

Współczesna scena muzyczna, zwłaszcza nurt world music i folk, dostarcza wielu przykładów artystów, którzy z powodzeniem łączą te światy:

• Kapela ze Wsi Warszawa: Ten zespół jest często podawany jako przykład mistrzowskiego operowania śpiewem białym w kontekście sceny i muzyki folkowej . Ich wokalistki udowadniają, że archaiczny śpiew może być z powodzeniem przeniesiony na scenę estradową, zachowując swoją autentyczność i siłę.
• Artyści z wykształceniem: Istnieją wokaliści, którzy mają formalne wykształcenie w muzyce rozrywkowej (jazz, klasyka), a jednocześnie świadomie uczą się technik tradycyjnych. Przykładem może być Łukasz Reks, finalista "The Voice of Poland", który zaczynał swoją przygodę z muzyką w zespole ludowym, a później studiował jazz, co pokazuje, że te ścieżki mogą się przeplataać .
• Folklor w Popie: Wielu artystów muzyki rozrywkowej, zwłaszcza z nurtu etno-pop, świadomie wplata elementy śpiewu białego do swoich utworów, nadając im unikalny, "naturalny" charakter.

Podsumowanie

Piosenkarz sceniczny nie jest z góry wykluczony ze śpiewania w stylu ludowym. Może to zrobić, ale musi przejść transformację techniczną i mentalną:

1. Musi nauczyć się śpiewu białego: To wymaga nauki u mistrzów tradycji, a nie w konwencjonalnej szkole.
2. Musi zaakceptować inną estetykę: Brzmienie musi być otwarte, surowe i ostre, a nie gładkie i wyprodukowane.
3. Musi zmienić kontekst: Śpiew ludowy jest "naturalny" nie tylko ze względu na technikę, ale przede wszystkim ze względu na jego funkcję – jest częścią obrzędów, pracy i życia wspólnoty, a nie tylko występu dla publiczności.

Dlatego piosenkarz estradowy może śpiewać "jak muzyk ludowy", ale tylko wtedy, gdy stanie się w pewnym sensie muzykiem ludowym – opanuje jego technikę i zrozumie jego ducha. To kwestia wyboru techniki i artystycznej drogi, a nie wrodzonej niemożności.