Podwójne standardy czy różne kategorie naruszeń? Analiza decyzji EBU w sprawie Izraela i Holandii na Eurowizji 2024

Konkurs Piosenki Eurowizji 2024 w Malmö przeszedł do historii jako jedna z najbardziej kontrowersyjnych edycji, a Europejska Unia Nadawców (EBU) znalazła się w ogniu krytyki za dwie, pozornie sprzeczne, decyzje: dopuszczenie do udziału Izraela pomimo trwającego konfliktu w Strefie Gazy oraz bezprecedensową dyskwalifikację reprezentanta Holandii, Joosta Kleina, tuż przed finałem. Zrozumienie oficjalnego stanowiska EBU wymaga analizy, na jakich zasadach opiera się organizacja i jak interpretuje swoje własne regulaminy.

Uzasadnienie EBU dla udziału Izraela: Konkurs nadawców, nie państw

Decyzja o dopuszczeniu Izraela do udziału w Eurowizji 2024 była najbardziej palącą kwestią polityczną, która towarzyszyła tegorocznej edycji. Pomimo licznych protestów, petycji i apeli artystów oraz organizacji propalestyńskich, EBU konsekwentnie podtrzymywała swoje stanowisko, opierając się na kilku kluczowych argumentach:

1. Apoliticalność Konkursu i członkostwo w EBU

Głównym argumentem EBU jest podkreślanie apolitycznego statusu Konkursu Piosenki Eurowizji. Organizacja utrzymuje, że Eurowizja jest konkursem między publicznymi nadawcami (w tym przypadku izraelskim nadawcą Kan), a nie między państwami czy rządami . W związku z tym, dopóki nadawca spełnia wszystkie wymogi członkostwa w EBU, ma prawo uczestniczyć w Konkursie .

2. Niezależność nadawcy publicznego

EBU wyraźnie odróżniła sytuację Izraela od przypadku Rosji, która została wykluczona z Konkursu w 2022 roku po inwazji na Ukrainę. Producent wykonawczy Eurowizji, Martin Österdahl, stwierdził, że rosyjskie kanały publiczne od lat łamały zasady wolności prasy i wypowiedzi, służąc propagandzie Kremla, a rozpowszechnianie dezinformacji na temat inwazji było "kroplą, która przelała czarę goryczy" .

W przeciwieństwie do Rosji, EBU uznała, że izraelski nadawca Kan jest niezależny i nie stanowi tuby propagandowej rządu Benjamina Netanjahu. Österdahl podkreślił nawet, że premier Izraela dążył do zamknięcia Kana, a rolą EBU jest wspieranie niezależnych nadawców .

3. Wymóg neutralności politycznej utworu

Mimo dopuszczenia do udziału, EBU zastosowała swoje zasady dotyczące neutralności politycznej wobec samej piosenki. Początkowa propozycja Izraela, utwór "October Rain", została uznana za naruszającą zasadę neutralności politycznej z powodu jej wyraźnych odniesień do ataków Hamasu z 7 października 2023 roku . EBU zażądała zmiany tekstu i tytułu, co doprowadziło do powstania utworu "Hurricane" .

Podsumowując, EBU uznała, że konflikt izraelsko-palestyński jest kwestią polityczną, która nie powinna skutkować wykluczeniem nadawcy, o ile ten spełnia zasady techniczne i statutowe Konkursu, a sama piosenka jest apolityczna .

Uzasadnienie EBU dla dyskwalifikacji Holandii: Polityka zerowej tolerancji

Decyzja o dyskwalifikacji Joosta Kleina, reprezentanta Holandii, była pierwszą taką sytuacją w historii Konkursu Piosenki Eurowizji tuż przed Wielkim Finałem. EBU uzasadniła ją naruszeniem zasad konkursu dotyczących zachowania i bezpieczeństwa.

1. Incydent z udziałem członka ekipy produkcyjnej

Europejska Unia Nadawców podała w oficjalnym oświadczeniu, że Joost Klein został zdyskwalifikowany po skardze złożonej przez kobietę z ekipy produkcyjnej . Incydent miał miejsce po występie artysty w czwartkowym półfinale .

2. Postępowanie prawne i naruszenie zasad

EBU potwierdziła, że szwedzka policja wszczęła dochodzenie w sprawie skargi, która według doniesień dotyczyła "bezprawnych gróźb" . W związku z trwającym procesem prawnym, EBU uznała, że "nie byłoby właściwe, aby kontynuował on udział w wydarzeniu" .

Kluczowym elementem uzasadnienia było odwołanie się do polityki zerowej tolerancji dla niewłaściwego zachowania ("zero-tolerance policy for inappropriate behavior") . EBU oświadczyła, że jest zobowiązana do zapewnienia bezpiecznego środowiska pracy dla wszystkich pracowników, a zachowanie Joosta Kleina wobec członka zespołu zostało uznane za naruszenie zasad konkursu .

EBU wyraźnie zaznaczyła również, że incydent nie dotyczył żadnego innego wykonawcy ani członka delegacji .

Kontrast decyzji: Różnica między polityką a regulaminem wewnętrznym

Porównując obie decyzje, staje się jasne, że EBU zastosowała dwie różne kategorie regulacyjne:

1. Udział Izraela (Kwestia polityczna/geopolityczna): Decyzja opierała się na statusie nadawcy (Kan) jako pełnoprawnego i niezależnego członka EBU, spełniającego wymogi statutowe organizacji. EBU przyjęła zasadę, że nie wyklucza nadawców z powodu działań ich rządów, o ile sam nadawca nie narusza zasad EBU (np. niezależności mediów, jak w przypadku Rosji). Kontrowersje polityczne zostały rozwiązane poprzez wymuszenie zmiany treści piosenki, a nie wykluczenie kraju.

2. Dyskwalifikacja Holandii (Kwestia dyscyplinarna/prawna): Decyzja opierała się na naruszeniu wewnętrznego regulaminu Konkursu dotyczącego zachowania uczestników i bezpieczeństwa personelu. Incydent został potraktowany jako poważne naruszenie zasad etycznych i dyscyplinarnych, a fakt wszczęcia dochodzenia przez szwedzką policję dodatkowo uzasadnił natychmiastowe wykluczenie, zgodnie z polityką zerowej tolerancji .

W oczach EBU, konflikt geopolityczny i działania wojenne rządu (Izrael) są kwestią odrębną od bezpośredniego, udokumentowanego naruszenia zasad dyscyplinarnych i bezpieczeństwa przez konkretnego artystę (Joost Klein) na terenie Konkursu. Organizacja konsekwentnie odrzuca włączanie się w spory polityczne między państwami, ale bezwzględnie egzekwuje zasady dotyczące zachowania i bezpieczeństwa wewnątrz własnej struktury, co w jej ocenie stanowiło podstawę do podjęcia tak drastycznej decyzji wobec reprezentanta Holandii.