Ruch #HimToo, który pojawił się jako reakcja na globalną falę #MeToo, koncentruje się na problemie fałszywych oskarżeń o napaść seksualną i gwałt oraz na kwestii domniemania niewinności mężczyzn oskarżonych publicznie. Analiza, czy jest to forma paniki moralnej, wymaga odwołania się do socjologicznej definicji tego zjawiska, stworzonej m.in. przez Stanleya Cohena.

Panika moralna to nagłe rozprzestrzenianie się niepokoju społecznego, spowodowanego zagrożeniem istotnych dla społeczności wartości, które charakteryzuje się:

1. Zaniepokojeniem (wzrostem lęku).
2. Wrogością wobec "kozła ofiarnego" (tzw. folk devil).
3. Konsensusem (powszechną akceptacją, że zagrożenie jest realne).
4. Niewspółmiernością (reakcja jest niewspółmierna do skali rzeczywistego zagrożenia).
5. Zmiennością (zjawisko jest ograniczone w czasie).

Poniżej przedstawiono argumenty za i przeciw tezie, że ruch #HimToo wpisuje się w ramy paniki moralnej.

Argumenty za tezą, że #HimToo jest formą paniki moralnej

1. Niewspółmierność reakcji do skali zagrożenia

Kluczowym argumentem socjologicznym jest niewspółmierność. Badania szacujące odsetek fałszywych oskarżeń o gwałt konsekwentnie wskazują, że jest on niski, oscylując zazwyczaj w granicach 2% do 10% wszystkich zgłoszeń.

• Wnioskowanie: Jeśli 90–98% zgłoszeń jest prawdziwych, a reakcja społeczna skupia się niemal wyłącznie na tych kilku procentach fałszywych, można argumentować, że poziom lęku i oburzenia (paniki) jest niewspółmierny do faktycznego ryzyka.
• Kontekst: Przeciwnicy tezy o panice moralnej zwracają uwagę, że zdecydowana większość napaści seksualnych (szacunkowo 80-95%) nie jest w ogóle zgłaszana, co sugeruje, że prawdziwym problemem jest przemilczana przemoc, a nie fałszywe oskarżenia.

2. Kreowanie „kozła ofiarnego” i wrogość

W panice moralnej media i grupy interesu często kreują "kozła ofiarnego" (folk devil), czyli grupę, która rzekomo zagraża wartościom społecznym.

• Wnioskowanie: W kontekście #HimToo, "kozłem ofiarnym" staje się nie tylko fałszywa oskarżycielka, ale często cały ruch #MeToo, który jest przedstawiany jako siła dążąca do zniszczenia życia mężczyzn bez dowodów, podważając tym samym fundamenty prawne, takie jak domniemanie niewinności.
• Sensacjonalizm: Nagłaśnianie pojedynczych, głośnych i medialnych przypadków fałszywych oskarżeń (lub spraw, w których oskarżony został uniewinniony) może prowadzić do stereotypizacji i stylizacji, tworząc wrażenie, że fałszywe oskarżenia są powszechną plagą, a nie rzadkim wyjątkiem.

3. Rola mediów i „spirala znaczenia”

Panika moralna nie może się rozwinąć bez zaangażowania mediów, które wyolbrzymiają i sensacjonalizują problem.

• Wnioskowanie: Ruch #HimToo nabrał znaczenia w październiku 2018 roku, po wiralowym tweecie i w kontekście głośnych przesłuchań Bretta Kavanaugha. Szybkie rozprzestrzenianie się hashtagu w mediach społecznościowych, połączone z medialnym nagłośnieniem, jest klasycznym przykładem mechanizmu "spirali znaczenia", gdzie drobny incydent urasta do rangi wielkiego zagrożenia.

4. Zagrożenie dla tradycyjnych wartości

Panika moralna często pojawia się w momentach kryzysów społecznych lub transformacji systemowych, gdy kwestionowane są podzielane wartości.

• Wnioskowanie: #HimToo jest bezpośrednią reakcją na redefinicję norm społecznych i seksualnych, którą zapoczątkowało #MeToo. Postrzegane jest jako zagrożenie dla tradycyjnej męskiej pozycji, a także dla zasady, że o winie decyduje sąd, a nie opinia publiczna. Lęk przed utratą statusu i bezpieczeństwa prawnego jest tu paliwem dla paniki.

Argumenty przeciw tezie, że #HimToo jest paniką moralną

1. Uzasadniona obawa o domniemanie niewinności

Głównym kontrargumentem jest to, że #HimToo nie jest histeryczną reakcją, lecz uzasadnioną obroną podstawowych zasad prawnych w obliczu zmieniającego się klimatu społecznego.

• Wnioskowanie: Domniemanie niewinności jest filarem prawa karnego. W erze mediów społecznościowych, publiczne oskarżenie (nawet fałszywe) może natychmiast zniszczyć reputację, karierę i życie osobiste oskarżonego, zanim jeszcze sprawa trafi do sądu lub zostanie umorzona. Ruch #HimToo jest więc postrzegany jako wołanie o przywrócenie równowagi i przestrzeganie procedur prawnych, a nie jako panika.

2. Realne konsekwencje fałszywych oskarżeń

Choć odsetek fałszywych oskarżeń jest niski (2-10%), ich konsekwencje dla oskarżonego są realne i katastrofalne.

• Wnioskowanie: Fałszywe oskarżenie o gwałt może prowadzić do aresztowania, utraty pracy, ostracyzmu społecznego, a w skrajnych przypadkach do niesłusznego skazania i kary więzienia. Nawet jeśli statystycznie jest to rzadkie, dla jednostki, której to dotyczy, jest to realne i egzystencjalne zagrożenie. Ruch #HimToo jest głosem tych, którzy doświadczyli lub obawiają się tego realnego, a nie wyolbrzymionego, problemu.

3. Ruch jako kontr-reakcja, a nie pierwotna panika

Panika moralna zazwyczaj dotyczy nowego, nagle pojawiającego się zagrożenia (np. nowej subkultury, nowego narkotyku).

• Wnioskowanie: #HimToo nie jest paniką wokół nowego zjawiska dewiacyjnego. Jest to ruch kontrujący inną, wcześniej istniejącą i szeroko akceptowaną falę społeczną (#MeToo). Stanowi on próbę przesunięcia uwagi z ofiar przemocy na prawa oskarżonych, co jest elementem szerszej debaty o sprawiedliwości, a niekoniecznie histerią wokół nieistniejącego problemu.

4. Dążenie do równości i sprawiedliwości

Zwolennicy #HimToo argumentują, że ruch ten jest wyrazem dążenia do równości płci w kontekście oskarżeń.

• Wnioskowanie: Wiele osób uważa, że w debacie publicznej, zdominowanej przez narrację ofiar, głos mężczyzn i ich perspektywa są marginalizowane. #HimToo ma na celu przypomnienie, że mężczyźni również mogą być ofiarami niesprawiedliwości i że sprawiedliwość powinna być ślepa na płeć. To dążenie do zrównoważenia narracji, a nie sianie paniki.

Podsumowanie i wnioski

Analiza ruchu #HimToo przez pryzmat paniki moralnej jest złożona i zależy od przyjętej perspektywy.

Można stwierdzić, że retoryka i mechanizmy rozprzestrzeniania się ruchu #HimToo w mediach społecznościowych wykazują wiele cech paniki moralnej, zwłaszcza w zakresie wyolbrzymienia skali zagrożenia i sensacjonalizacji. Z drugiej strony, podstawa merytoryczna ruchu – obawa o domniemanie niewinności i realne konsekwencje fałszywych oskarżeń – jest problemem prawnym i społecznym, który zasługuje na poważną debatę, niezależnie od tego, czy towarzyszy mu element "paniki". Ostatecznie, ruch ten jest prawdopodobnie hybrydą: uzasadnione obawy są wzmacniane i wyolbrzymiane przez mechanizmy medialne, co nadaje mu cechy paniki moralnej.