Wielu krytyków i badaczy literatury uważa, że „Buszujący w zbożu” J.D. Salingera jest jedną z najbardziej sugestywnych i nowoczesnych reinterpretacji klasycznego mitu, a mianowicie Odysei Homera. Chociaż na pierwszy rzut oka opowieść o zbuntowanym nastolatku, Holdenie Caulfieldzie, w niczym nie przypomina epickiej podróży króla Itaki, to bliższa analiza fabuły, motywów i struktury narracyjnej ujawnia zaskakujące i głębokie echa mitu Odyseusza.

Holden Caulfield: Współczesny Odyseusz w labiryncie Nowego Jorku

Najważniejszym i najbardziej oczywistym punktem wspólnym jest sama koncepcja podróży. Odyseja to greckie słowo oznaczające długą, pełną przygód wędrówkę, często powiązaną z powrotem do domu (nostos).

Holden Caulfield, po wyrzuceniu ze szkoły Pencey Prep, wyrusza w swoją własną, trwającą zaledwie kilka dni, ale intensywną i symboliczną odyseję po Nowym Jorku. W przeciwieństwie do Odyseusza, który wędruje przez morza, by odzyskać swoje królestwo, Holden wędruje przez metropolię, by odnaleźć siebie i uciec przed światem, który postrzega jako „fałszywy” (phony). Jest to podróż nie tyle fizyczna, ile psychologiczna, mająca na celu odnalezienie autentyczności i wewnętrznego spokoju.

Jego ucieczka z Pencey i wyruszenie do Nowego Jorku może być interpretowane jako przekroczenie progu – kluczowy element w schemacie podróży bohatera, podobnie jak Odyseusz opuszczający Troję.

Próby, pułapki i spotkania

Podczas swojej wędrówki Holden, podobnie jak Odyseusz, napotyka szereg prób i wyzwań, które wystawiają na próbę jego charakter i światopogląd.

• Spotkanie z Maurice’em i Sunny (Syreny i Cyklop): Jednym z najbardziej dramatycznych momentów jest spotkanie z prostytutką Sunny i jej alfonsem, Maurice’em. Ta scena jest często interpretowana jako jedna z „prób” Holdena, która uczy go o brutalności i nieuczciwości dorosłego świata. Maurice, oszust i agresor, może być postrzegany jako współczesny odpowiednik potworów lub wrogów, których Odyseusz musiał pokonać.
• Fałszywi sprzymierzeńcy i doradcy: Holden spotyka wiele osób, które wydają się go rozumieć (jak np. Sally Hayes, Carl Luce, czy nawet Mr. Antolini), ale ostatecznie okazują się „fałszywi” lub zawodzą go. W micie Odyseusz również napotyka zarówno pomocników, jak i postaci, które go zwodzą.

Nostos: Powrót do domu i symbolika Penelopy

Centralnym motywem Odysei jest nostos, czyli powrót do domu. Dla Odyseusza domem jest Itaka i jego wierna żona Penelopa, symbol stabilności i autentycznego życia.

Dla Holdena Caulfielda „dom” jest bardziej skomplikowany. Nie chodzi mu o fizyczny budynek, ale o bezpieczną przystań niewinności i autentycznej miłości. Tę przystań reprezentuje jego młodsza siostra, Phoebe.

Phoebe jako Penelopa

Zaskakującym, ale często cytowanym w analizach literackich, jest fonetyczne podobieństwo imienia Phoebe do imienia Penelope.

• Phoebe jest dla Holdena kotwicą w świecie, który uważa za zepsuty. Jest uosobieniem niewinności, którą pragnie chronić, co jest jego głównym marzeniem – byciem „buszującym w zbożu”, ratującym dzieci przed upadkiem z klifu.
• Penelopa jest symbolem wierności i celu. To dla niej Odyseusz znosi wszystkie trudy.

W obu przypadkach powrót do „domu” (Itaki lub Phoebe) oznacza koniec wędrówki i odnalezienie sensu. To właśnie spotkanie z Phoebe i obserwowanie jej na karuzeli skłania Holdena do akceptacji świata i rezygnacji z ucieczki, co jest jego momentem dojrzewania i psychologicznego „powrotu”.

Różnice: Bohater wczoraj i dziś

Mimo tych podobieństw, kluczowa różnica tkwi w naturze bohatera i jego walki.

1. Walka zewnętrzna vs. wewnętrzna: Odyseusz jest epickim bohaterem, który walczy z potworami, bogami i wrogami, wykazując się siłą i sprytem. Holden jest bohaterem nowoczesnym, którego walka jest głównie wewnętrzna – zmaga się z żałobą po śmierci brata, lękiem przed dorosłością, depresją i niemożnością odnalezienia swojego miejsca. Jego „heroizm” polega na odwadze, by przetrwać i zmierzyć się z własnymi emocjami.
2. Cel: Odyseusz ma jasny cel: powrót do domu i odzyskanie tronu. Holden początkowo nie ma pojęcia, dokąd zmierza; jego ruch w przestrzeni jest metaforą jego poszukiwań psychologicznych i społecznych.

Podsumowując, „Buszujący w zbożu” to nie jest dosłowne przepisanie Odysei. To raczej mit o podróży i powrocie przetworzony na język XX-wiecznej psychologii i buntu młodzieńczego. Holden Caulfield, w swoim cynizmie i zagubieniu, jest współczesnym Odyseuszem, który zamiast mierzyć się z Cyklopami i czarodziejkami, musi stawić czoła znacznie bardziej prozaicznym, ale równie trudnym wyzwaniom: fałszowi, samotności i nieuchronności dorastania. Jego historia jest dowodem na to, że uniwersalne schematy mitologiczne wciąż rezonują we współczesnej literaturze, dostosowując się do nowych realiów emocjonalnych.