Centralny Port Komunikacyjny (CPK) jest jednym z największych i najbardziej ambitnych projektów infrastrukturalnych w historii współczesnej Polski. Nic dziwnego, że stał się również polaryzującym tematem w debacie politycznej. Tendencyjne stwierdzenie, które sprowadzało motywację budowy CPK do hasła „trzeba zbudować CPK, aby Niemcy mieli gorzej”, zamiast skupić się na strategicznych i ekonomicznych korzyściach dla Polski, wywołało falę kontrowersji i stało się narzędziem w rękach przeciwników projektu. Aby zrozumieć, dlaczego tak się stało, należy przeanalizować kontekst geopolityczny, ekonomiczny i retorykę polityczną.

Geopolityka i retoryka rywalizacji

Sedno kontrowersji tkwi w zmianie perspektywy z czysto ekonomicznej i rozwojowej na czysto geopolityczną i rywalizacyjną. CPK jest projektowany jako hub lotniczy, który ma konkurować z największymi portami przesiadkowymi w Europie, w tym przede wszystkim z lotniskiem we Frankfurcie nad Menem (FRA) oraz Schiphol w Amsterdamie (AMS). Zbudowanie w Polsce potężnego węzła przesiadkowego naturalnie oznacza, że część ruchu pasażerskiego i cargo, która dotychczas trafiała do hubów zachodnioeuropejskich, mogłaby zostać przekierowana do Polski.

Właśnie ten aspekt konkurencji został wykorzystany przez polityków Prawa i Sprawiedliwości (PiS) i Konfederacji. Zamiast akcentować, że Polska gospodarka zacznie zarabiać na CPK (co jest celem każdego dużego projektu infrastrukturalnego), retoryka często skupiała się na:

1. "Niemieckim CPK": Politycy ci wielokrotnie sugerowali, że opóźnienie lub zaniechanie budowy CPK jest na rękę Niemcom, którzy w tym czasie rozbudowują swój hub we Frankfurcie . Sławomir Mentzen z Konfederacji ironicznie stwierdził nawet, że CPK powstanie, ale "niestety we Frankfurcie" .
2. Antyniemieckim sentymencie: Przekaz, że polski projekt ma zaszkodzić Niemcom, odwołuje się do głęboko zakorzenionego w części elektoratu sentymentu rywalizacji, a czasem wrogości, wobec zachodniego sąsiada. Taka retoryka jest prosta, emocjonalna i skuteczna w mobilizowaniu twardego elektoratu, ale jednocześnie szkodliwa w kontekście międzynarodowym.

Dlaczego hasło „Niemcy mieli gorzej” wywołało krytykę?

Stwierdzenie, które stawia szkodzenie innemu państwu (zwłaszcza kluczowemu partnerowi w Unii Europejskiej) jako główny cel polityki, jest krytykowane z kilku kluczowych powodów:

1. Promowanie dyskryminacji i wrogości

Współczesna polityka europejska opiera się na zasadzie współpracy i konkurencji na równych zasadach rynkowych. Otwarcie mówienie, że celem jest pogorszenie sytuacji gospodarczej innego kraju członkowskiego, jest sprzeczne z duchem Unii Europejskiej, która promuje integrację i wzajemne korzyści. Taki język jest postrzegany jako promowanie dyskryminacji lub co najmniej wrogiej rywalizacji, co może negatywnie wpływać na wizerunek Polski i jej relacje dyplomatyczne, zwłaszcza z Berlinem.

2. Odwracanie uwagi od meritum

Koncentracja na "szkodzeniu Niemcom" odwraca uwagę od faktycznych, merytorycznych argumentów za CPK, takich jak:

• Wzrost gospodarczy: Zwiększenie przychodów z turystyki i cargo.
• Suwerenność transportowa: Niezależność od hubów zachodnioeuropejskich w kluczowych połączeniach.
• Rozwój regionów: Budowa sieci kolejowej KDP (Kolei Dużych Prędkości) łączącej całą Polskę.
• Bezpieczeństwo: Potencjał wykorzystania CPK jako strategicznego węzła logistycznego w regionie.

Kiedy debata sprowadza się do haseł nacjonalistycznych, traci na znaczeniu analiza kosztów, rentowności i czasu zwrotu z inwestycji, co jest nieprofesjonalne i ułatwia krytykom podważanie całego projektu.

3. Łatwy cel dla przeciwników

Dla przeciwników budowy CPK, w tym głównie Platformy Obywatelskiej (PO), a także części środowisk sceptycznych wobec kosztów i skali projektu, takie hasła stały się idealnym orężem.

• Platforma Obywatelska (PO): PO, która w pewnym momencie przeszła od poparcia do krytyki CPK (często w ramach tzw. "totalnej wojny retorycznej": jeśli PiS jest za, to PO musi być przeciw) , mogła wykorzystać tę retorykę, by przedstawić projekt jako:

  • Nacjonalistyczną fanaberię: Zamiast strategicznej inwestycji, CPK staje się symbolem antyeuropejskiej, konfrontacyjnej polityki.
  • Nieodpowiedzialne wydawanie pieniędzy: Kwestionowanie celowości projektu, którego główną motywacją wydaje się być "złośliwość" wobec sąsiada, a nie racjonalna kalkulacja ekonomiczna.

• Środowiska KORWiN/Konfederacja: Choć Konfederacja generalnie popiera CPK, jej bardziej wolnorynkowe i sceptyczne skrzydło (historycznie związane z KORWiN) mogło krytykować taką retorykę jako populistyczną i odwracającą uwagę od ekonomicznych podstaw projektu. Co więcej, wewnątrz samej Konfederacji istnieją frakcje, które krytykują sposób realizacji projektu przez PiS, wskazując na potencjalne afery lub niegospodarność . Retoryka "Niemcy mają gorzej" mogła być postrzegana jako zasłona dymna dla problemów wykonawczych.

Podsumowując, tendencyjne hasło "trzeba zbudować CPK, aby Niemcy mieli gorzej" było polityczną pułapką. Z jednej strony, skutecznie mobilizowało elektorat o silnych antyniemieckich i rywalizacyjnych nastrojach, z drugiej jednak, było to hasło na tyle skrajne i sprzeczne z zasadami współpracy europejskiej, że ułatwiło przeciwnikom projektu jego dyskredytację, sprowadzając merytoryczną debatę do poziomu emocjonalnej, nacjonalistycznej retoryki.