Oddawanie hołdu i czczenie historycznych żołnierzy przez Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA) wzbudza kontrowersje i jest krytykowane z kilku kluczowych powodów, które koncentrują się wokół kwestii mandatu ustawowego, apolityczności służb specjalnych oraz polaryzacji historycznej w Polsce.

Centralne Biuro Antykorupcyjne jest służbą specjalną, której podstawowym i jedynym ustawowym zadaniem jest zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także zwalczanie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa . W świetle tej definicji, angażowanie się w działalność o charakterze historyczno-patriotycznym, taką jak organizowanie czy udział w uroczystościach upamiętniających historycznych żołnierzy, jest postrzegane jako wykroczenie poza ramy ustawowego mandatu i marnotrawstwo zasobów przeznaczonych na walkę z korupcją.

Wykroczenie poza mandat: od antykorupcji do historii

Główny nurt krytyki dotyczy fundamentalnej zasady działania służb specjalnych: skupienia się na misji. CBA jest finansowane z budżetu państwa w celu prowadzenia śledztw, kontroli oświadczeń majątkowych i działań operacyjnych mających na celu eliminację korupcji .

Krytycy argumentują, że:

1. Odejście od głównego celu: Uroczystości, składanie wieńców czy publikowanie komunikatów o charakterze patriotycznym (np. z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych ) nie mają żadnego związku z wykrywaniem przestępstw korupcyjnych. Czas i środki funkcjonariuszy powinny być przeznaczone wyłącznie na realizację zadań związanych z ich podstawową misją.
2. Brak kompetencji: Służba antykorupcyjna nie jest instytucją historyczną ani edukacyjną (jak np. Instytut Pamięci Narodowej) i nie powinna angażować się w interpretację historii, która jest domeną naukowców i historyków.

Zarzut upolitycznienia służby specjalnej

Najostrzejsza krytyka wynika z faktu, że upamiętniane przez CBA postacie, najczęściej Żołnierze Wyklęci (żołnierze powojennego podziemia antykomunistycznego) , są w Polsce tematem głęboko upolitycznionym i polaryzującym .

1. Identyfikacja z jedną narracją: Publiczne honorowanie i czczenie Żołnierzy Wyklętych przez służbę specjalną jest interpretowane jako identyfikacja z konkretną, prawicowo-konserwatywną narracją historyczną, która w ostatnich latach była mocno promowana przez rządzących. Służba, która z definicji powinna być apolityczna i służyć każdemu rządowi w walce z korupcją, poprzez takie działania staje się postrzegana jako narzędzie polityczne i ideologiczne, co podważa jej bezstronność.
2. Podważenie zaufania: W opinii części społeczeństwa i opozycji, angażowanie się CBA w spory historyczne i ideologiczne odwraca uwagę od rzeczywistych problemów korupcyjnych oraz podważa zaufanie do Biura jako instytucji niezależnej i obiektywnej. Krytycy wskazują, że zamiast skupiać się na walce z korupcją na szczytach władzy, CBA poświęca zasoby na działania o charakterze wizerunkowym i politycznym.

Kontrowersje historyczne a rola służby

Kolejnym źródłem kontrowersji jest fakt, że historia Żołnierzy Wyklętych nie jest jednolita i budzi poważne spory historyczne.

• Dwie narracje: O ile dla wielu Polaków są oni niezłomnymi bohaterami walki o niepodległość przeciwko reżimowi komunistycznemu , o tyle część historyków i środowisk (zwłaszcza mniejszości narodowych) wskazuje na kontrowersyjne epizody, takie jak zbrodnie na ludności cywilnej (np. Ukraińcach, Białorusinach) czy przypadki antysemityzmu .
• Brak niuansu: Angażowanie się CBA w jednostronne, uroczyste upamiętnienia, ignorujące te trudne i mroczne aspekty, jest krytykowane jako zakłamywanie historii i gloryfikowanie postaci, których czyny są przedmiotem debaty, a w niektórych przypadkach nawet śledztw Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) .

Podsumowując, krytyka działań CBA w zakresie czczenia historycznych żołnierzy nie dotyczy samego faktu oddawania hołdu bohaterom, ale roli i funkcji służby specjalnej w państwie demokratycznym. Uważa się, że instytucja powołana do walki z korupcją powinna być ściśle apolityczna, trzymać się swojego ustawowego mandatu i nie angażować się w spory ideologiczne, które mogą podważać jej bezstronność i efektywność w realizacji jej kluczowego zadania.